Część czwarta - ostatnia

Sód

Norma

135-145 mEq/l (135-145 mmol/l)

Wzrost stężenia sodu jest wynikiem utraty wody z pozostawieniem sodu np.:

• nadmierne pocenie
• ciężkie przypadki biegunki i wymiotów
• poliuria ( nadmierne oddawanie moczu np w cukrzycy)
• podwyższonym poziomie glikokortykosteroidów i  mineralokortykosteroidów
• nieodpowiednim przyjmowaniu płynów
• pod wpływem leków mogących powodować wzrost poziomu sodu: steroidy, carbenoxolon, diazoksyd, metyldopa, oxyfenbutazon, węglan sodu, metoksyfluran, rezerpina.

Spadek wartości stężenia sodu jest wynikiem przyjmowania zbyt dużej objętości płynu izotonicznego lub hipotonicznego podczas:

• pocenia
• biegunki
• wymiotów
• leków diuretycznych
• hyponatremia z rozcieńczenia może pojawić się w przypadku: niewydolności serca
• niewydolności wątroby
• niedożywieniu
• zespole SIADH
• pod wpływem leków: chlorek amonu, chlorpropamid, heparyna, aminoglutetamid, vazopresyna, cyklofosfamid, winkrystyna.
• inne takie jak: defekty cewek nerkowych, wady metabolityczne, czy też zaburzenia gospodarki hormonalnej (kortykosteroidów).

Potas

Norma

3.4-4.8 mEq/l (3.6-4.8 mmol/l)

Wzrost

Do zwiększenia stężenia potasu w surowicy krwi dochodzi w przypadku zniszczenia i rozpadu komórek oraz przesunięcia potasu z przestrzeni wewnątrzkomórkowej do przestrzeni zewnątrzkomórkowej. Do takich sytuacji dochodzi w:

• masywnej hemolizie (rozpadzie krwinek czerwonych)
• zmiażdżeniu tkanek
• złośliwej hipertermii
• spadku nerkowego wydalania potasu w:
• ostrej niewydolności nerek
• niektórych przypadkach przewlekłej niewydolności nerek
• Chorobie Addisona,
• pod wpływem leków powodujących hiperkalemię: amilorid, leki przeciwnowotworowe, epinefryna, heparyna, histamina, indometacyna, izoniazid, lit, mannitol, metycilina, sole potasu, fenformina, propranolol, substytuty soli, spironolakton, sukcynylocholina, tetracyclina, triamtereran.

Fałszywie zawyżony wynik możemy obserwować w przypadku zbyt długiego ucisku stazy przed pobraniem krwi. Hemoliza i trombocytoza mogą również powodować zawyżenie wyników.

Spadek

W surowicy krwi spadek poziomu potasu najczęściej spotykany jest w stanach:

• wymioty
• biegunka
• polip, gruczolak dolnego odcinka pokarmowego
• wady cewek nerkowych
• hyperkortykoizm
• leków mogących powodować hipokalemię: ampfotericyna, carbencylina, , kortykosterydy, diuretyki, , salicylany, ticarcylina.

Hypokalemia może być następstwem terapii cukrzycy (przyjmowanie insuliny) zasadowicy. (potas z przestrzeni pozakomórkowej przemieszcza się do komórek).

Wapń

Norma

8.8-10.5 mg/dl (2.2-2.6 mmol/l)

Wzrost stężenia wapnia we krwi obserwuje się w:

• Nowotworach złośliwych ( z zajęciem lub bez układu kostnego)
• Pierwszorzędowej i trzeciorzędowej nadczynność przytarczyc
• Sarkoidozie
• Zatruciu witaminą D
• Chorobie Paget'a
• Nadczynność tarczycy
• Akromegalia
• Ostra martwica cewek nerkowych
• Zakwaszenie powoduje wzrost zjonizowanej formy wapnia
• Zbyt długie zaciśnięcie stazy może wpłynąć na wyniki
• Po niektórych lekach np.: laki neutralizujące, diuretyki, estrogeny, progesteron

Spadek aktywnej postaci wapnia ( czyli wapnia zjonizowanego) w surowicy czyli hypokalcemię obserwuje się w przypadku:Uwaga: Wyniki muszą być interpretowane w stosunku do poziomu albumin w surowicy.

• Niedoczynności przytarczyc
• Niedoboru witaminy D
• Przewlekłej niewydolności nerek
• Przewlekłej terapii antykoagulantami
• Ostrego zapalenia trzustki
• Masywnych transfuzji
• Choroby alkoholowej
• Po lekach takich jak: estrogeny, diuretyki, insulina, sole magnezu, metycylina

Żelazo

Norma

M: 60-160 mikrogram/dl (10,6-28,3 mikromol/ l)

K: 37-145 mikrog/ dl (6,6-26 mikromol/ l)

Wzrost

• hemoliza
• niedokrwistości aplastyczne i megaloblastyczne
• hemochromatoza (gromadzenie żelaza)
• ostra białaczka
• zatrucie ołowiem
• niedobór witaminy B6
• talasemia
• nadmierna suplementacja żelaza
• po transfuzjach krwi
• Działanie leków takich jak: chloramfenikol, cisplatyna, estrogeny (w tym doustne leki antykoncepcyjne), etanol, dekstran (z żelazem) i metotreksat

Spadek

• niedokrwistość z niedoboru żelaza
• ostre i przewlekłe infekcje
• choroba nowotworowa
• zespół nerczycowy
• niedoczynność tarczycy
• niedożywienie z niedoboru białka
• po operacjach

Chlor

Norma

97-108 mmol/l

Wzrost stężenia chloru w surowicy obserwuje się w:

• odwodnieniu
• kwasicy kanalikowej
• ostrej niewydolności nerek
• niewyrównanej cukrzycy
• przewlekłej biegunce
• zatruciu salicylanami
• zasadowicy oddechowej
• zaburzeniu osi podwzgórzowej
• nadczynności kory nadnerczy
• działanie leków: (androgeny, sterydy, cholestryramina, diazoksyd, estrogeny, metylodopa, oksyfenobutazon, tiazydy.)

Spadek stężenia chloru w surowicy obserwuje się w:

• nadmiernym (patologicznym) poceniu
• przedłużonych wymiotach
• w nefropatii z utratą soli
• niedoczynności kory nadnerczy
• wzrostach objętości płynu pozakomórkowego
• ostrej przerywanej porfirii
• zespołach SIADH
• działanie leków: (wodorowęglany, sterydy, diuretyki, teofilina, leki przeczyszczające)